MOS Buitenkansen

Model: Comfort - Stretch - Paniek

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De comfortzone is de zone waarin elk individu zich goed voelt, er zijn geen angsten of ongemakkelijkheden. Het individu is er op zijn gemak en veilig. In deze zone bevinden zich geen uitdagingen om een veranderingsproces teweeg te brengen. Indien een persoon bijvoorbeeld hoogtevrees heeft, zal hij in deze zone er niet aan kunnen werken.

 

De stretchzone is de zone waarin je werkt aan je persoonlijke noden, verlangens, problemen en angsten. Je krijgt er de mogelijkheid om je grenzen te verleggen en de comfortzone uit te breiden. Wanneer je als individu of groep het gevoel hebt dat je de situatie niet aankan, heb je altijd de kans om terug te keren naar de comfortzone.

 

De paniekzone is de zone die je te te allen tijde moet proberen te vermijden. Wanneer iemand te lang in de paniekzone blijft, loopt hij de kans dat hij zijn grenzen niet meer durft te verleggen en voor altijd in de comfortzone wil blijven.

​

Referentiekaders en ervaringskennis

De comfortzone is het geheel van denkbeelden, referentiekaders, emotionele schema’s (ervaringskennis) die gedrag en handelen aansturen. Vanuit deze referentiekaders percipiëren en benaderen mensen de wereld en de anderen, geven mensen betekenis aan situaties en ervaringen, co-construeren ze hun werkelijkheid. Ervaringskennis is het resultaat van opvoeding, ervaringen, leren, brede wederzijdse wisselwerking tussen de persoon en zijn omgeving.

​

Deze referentiekaders en gedragsvormen voelen zeer eigen, vertrouwd, gekend, evident, comfortabel, voor de hand liggend, gemakkelijk, … voor de persoon in kwestie. Mensen zijn zich niet altijd bewust van hun referentiekaders. Bewust worden van de eigen ervaringskennis, en indien gewenst, ontwikkelen van deze referentiekaders, raken de kern van het ervaringsleren. De grootte van de comfortzone is individueel verschillend.

​

Ongekende situaties

Wanneer mensen niet meteen vanuit hun vertrouwde comfortzone kunnen reageren, krijg je nieuwe onbekende situaties. Als de vertrouwde denkbeelden en gedragspatronen niet efficiënt blijken te zijn, veroorzaakt dat onrust.

​

Dergelijke situaties confronteren mensen met de beperkingen van hun ‘ervaringskennis’, en veroorzaken verwarring, verrassing, frustratie, ontgoocheling en angst. Nadler & Luckner noemen dit ‘onevenwicht’, ‘disequilibrium’ (Nadler en Luckner, 1997). Hoe dichter tegen de ‘grens’, hoe meer voelbaar deze onrust. Heel vlug manifesteren zich allerlei verdedigingsmechanismen (‘wall of defence’, Nadler & Luckner, 1997).

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mensen ontwikkelen deze mechanismen als een persoonlijke bescherming tegen angst. Angst om geconfronteerd te worden met kerngevoelens: onbekwaamheid, eenzaamheid, pijn, afwijzing, schaamte, hulpeloosheid, … en/of ze te tonen in relatie met anderen.

​

Verdedigingsmechanismen zijn manieren om met deze angst om te gaan: ontkenning, anderen verwijten, controle nemen, woede, agressiviteit, onverantwoordelijk zijn, perfectionisme, rationaliseren, anderen charmeren en humor.

​

- "Ik kan dit niet."

- “Mijn vader heeft altijd gezegd dat jongens niet huilen.”  

- “Ik ga me belachelijk maken.”

- “Wat ik zelf doe, is het best gedaan. Ik kan onmogelijk controle loslaten.”

​

Het zijn allen voorbeelden van mechanismen, interne/externe dialogen, die maken dat mensen ‘op weg naar het verkennen van alternatieve veronderstellingen en aanvullende gedragsvormen’ in de zone van proximale ontwikkeling, alsnog terugkeren naar de vertrouwde comfortzone.

​

Bewust worden van de (mogelijkheden en) beperkingen van de referentiekaders, het verlangen naar verandering, zelfsupport en de steun van de omgeving in dergelijke situaties (veiligheid, ’n duwtje in de rug, uitdagend maar haalbaar), zullen bepalen of mensen op dit belangrijke punt, the edge, al dan niet doorgroeien naar het verkennen van nieuwe mogelijkheden in de groeizone (proximale ontwikkeling).

​

- “Als ik niet te lang wacht, en X me coacht, dan durf ik deze opdracht aangaan.”
- “Ik merk dat ik op iemand anders kan vertrouwen en durf af en toe de controle los te laten. Het helpt me, verruimt en geeft me meer vrijheid.”

​

Het verleggen van de grens van de comfortzone

Dit ontwikkelen van alternatieve en aanvullende veronderstellingen en gedragsvormen, betekent groei. Op die manier wordt de comfortzone letterlijk uitgebreid. De grens van de comfortzone verlegt zich. Voortaan staan mensen ànders, met meer mogelijkheden, flexibeler, vanuit vernieuwde en herkaderde denkbeelden in de wereld.

​

Deze groeizone is een arsenaal van groeipotentieel, de zone van naaste ontwikkeling. Dit begrip geeft aan dat het gaat om haalbare en bereikbare mogelijkheden. Deze mogelijkheden zijn misschien ondergesneeuwd, vreemd, lang niet meer gebruikt, nog nooit eerder ingezet. De groeizone bevat heel wat alternatieve denkkaders om op basis daarvan nieuwe gedragsmogelijkheden te verkennen.

​

Bevalt het exploreren niet, kan iemand weer terug naar zijn veilige comfortzone. Of kan een ander alternatief dat zich aandient in de proximale ontwikkeling, verkend worden. En indien passend en gewenst, zullen mensen dit verankeren en integreren.

​

Paniek is een toestand waarin niet kan geleerd worden. Een begeleider is zeer alert aanwezig op sleutelmomenten ‘on the edge’, en faciliteert het verkennen: wakend dat het verlangen naar ontwikkelen voelbaar blijft en de angst hanteerbaar als bondgenoot.

​

Paniek

Paniek is een toestand waarin niet kan geleerd worden. Een begeleider is zeer alert aanwezig op sleutelmomenten ‘on the edge’, en faciliteert het verkennen: wakend dat het verlangen naar ontwikkelen voelbaar blijft enerzijds, en de angst hanteerbaar als bondgenoot anderzijds.

 

Bronvermelding

Outward Bound Belgium - Tekst en model gebaseerd op:
Nadler, R. & Luckner, J. (1977) Processing the experience. Strategies to enhance and generalize learning. Dubuque, Iowa: Kendall / Hunt
Door Karen Vermeylen.

​

Quote:

"A mind that is stretched by a new experience can never go back to its old dimensions."

(Oliver Wendell Holmes)